1. Tổng quan
Tên khác: Nhãn lồng, Chùm bao.
Tên khoa học: Passiflora foetida L.,
Họ: Passifloraceae (họ Lạc tiên).
2. Mô tả
Lạc tiên là một loại dây mọc leo, thân mềm, trên có rất nhiều lông mềm.
Lá mềm, mọc so le, hình tim, dài 6-10 cm, rộng 5-8 cm, mép lượn sóng và xẻ hơi sâu thành 3 thuỳ, đáy lá hình tim, mép lá có lông mịn, cuống lá dài 7-8 cm. Đầu tua cuống thành lò xo.
Hoa đơn độc, 5 cánh màu trắng hay hơi tím nhạt, đường kính 5,5 cm, lá đài màu trắng phía dưới có gân xanh, dưới lá đài có 3 gân chính với những gân phụ trông như lá mà không có phiến. Một đĩa có 2 tầng tua, mặt tua trên có màu tím trong vàng, trong cùng có lông mịn, 5 nhị có bao phấn màu vàng gục xuống dưới.
Quả hình trứng dài 2-3 cm. Mùa hoa 4- 5, mùa quả 5-7.
3. Đặc điểm giải phẫu (vi học)
Lá: Phiến lá gồm biểu bì trên, mô dậu, mô mềm và biểu bì dưới. Biểu bì trên và dưới có lông che chở và lông tiết. Lông che chở đơn bào, nhỏ. Lông tiết có chân đa bào gồm nhiều dãy tế bào xếp thành hàng dọc, thon dần về phía ngọn đầu đơn bào hình trứng, chứa chất tiết màu vàng. Gân chính gồm biểu bì trên và dưới, mô dày dưới biểu bì, mô mềm và ở giữa là bó libe-gỗ. Trong libe và rải rác trong mô mềm có tinh thể calci oxalat hình cầu gai có đường kính 7 µm đến 12 µm.
4. Đặc điểm bột dược liệu
Có nhiều lông che chở đơn bào, lông tiết đa bào còn nguyên hay bị gãy. Mảnh biểu bì có lỗ khí kiểu hỗn bào. Mảnh mô mềm hay libe có chứa tinh thể calci oxalat hình cầu gai. Mảnh mạch xoắn, mạch vạch.
5. Phân bố, sinh học và sinh thái
Mọc hoang ở khắp nơi tại nước ta.
6. Bộ phận dùng, thu hái, chế biến
Phần trên mặt đất (Herba Passiflorae), tốt nhất là đoạn thân mang lá.
7. Thành phần hoá học
Lá Lạc tiên chứa các alkaloid (harman, harmin, harmol, harmalin, harmalol), flavonoid (saponarin, saponaretin, vitexin, xylosyl vitexin) và các hợp chất cyanogenic. Hàm lượng các chất trong thân thấp hơn so với lá.
8. Tác dụng dược lý - Công dụng
An thần, giải nhiệt, mát gan. Chủ trị: Suy nhược thần kinh, tim hồi hộp, mất ngủ, ngủ mơ.